Sai lầm của phụ huynh Nha Trang khi cho con học tiếng Anh & cách khắc phục

Sai lầm 1: Chỉ tập trung vào ngữ pháp và điểm số, xem nhẹ giao tiếp

Nhiều phụ huynh có xu hướng nhấn mạnh việc học thuộc ngữ pháp, làm bài tập và đạt điểm cao, thay vì khuyến khích con giao tiếp. Trẻ có thể dành hàng giờ điền vào bảng bài tập ngữ pháp, thuộc lòng quy tắc, nhưng lại không nói được một câu trôi chảy. Thực tế, khi tiếng Anh bị xem như một “môn học” để lấy điểm hơn là một ngôn ngữ để giao tiếp, trẻ dễ rơi vào tình trạng “học nhiều hiểu ít”. Nghiên cứu về tiếp thu ngôn ngữ chỉ ra rằng trẻ em học tiếng hiệu quả nhất khi chúng hiểu được ý nghĩa trong giao tiếp, chứ không phải khi chỉ học cấu trúc câu một cách rập khuôn. Ví dụ, một em bé nói sai ngữ pháp “Daddy fish water!” vẫn được cha mẹ phản hồi theo ý bé muốn nói (“Đúng rồi, có con cá ở dưới nước kìa!”) thay vì ngắt lời sửa lỗi. Điều này cho thấy ý nghĩa và tương tác quan trọng hơn sự hoàn hảo về ngữ pháp trong giai đoạn đầu học tiếng.

Cách khắc phục: Thay vì chỉ “nhìn vào sách vở”, hãy tạo nhiều cơ hội cho con dùng tiếng Anh trong thực tế. Cha mẹ ở Nha Trang có thể cùng con trò chuyện những câu đơn giản bằng tiếng Anh về đồ vật, con vật, hoạt động hàng ngày. Ví dụ: hỏi “Hôm nay con ăn gì?” bằng tiếng Anh và khuyến khích con trả lời. Đừng lo lắng nếu con nói chưa đúng; hãy khen ngợi sự tự tin và nỗ lực giao tiếp của con trước tiên, thay vì chỉ soi lỗi ngữ pháp. Nghiên cứu cho thấy việc cha mẹ cũng tham gia học và sử dụng tiếng Anh sẽ tạo cho con động lực lớn – trẻ thấy rằng cứ nói và thử quan trọng hơn chờ nói hoàn hảo mới nói. Do đó, cha mẹ có thể cùng học từ vựng mới với con, hoặc đóng vai học sinh để con “dạy” lại tiếng Anh cho mình. Cách làm này vừa giúp trẻ củng cố kiến thức, vừa tạo không khí học mà chơi thoải mái. Mục tiêu là biến tiếng Anh thành công cụ để trò chuyện, kết nối, thay vì chỉ là môn học phải đạt điểm cao.

Sai lầm 2: Không khuyến khích con đọc sách tiếng Anh

Nhiều gia đình tập trung cho con học từ vựng, làm bài tập, nhưng lại ít chú trọng việc đọc sách, đọc truyện tiếng Anh. Ở độ tuổi mẫu giáo, tiểu học, việc đọc những câu chuyện thiếu nhi, truyện tranh phù hợp lứa tuổi bằng tiếng Anh vô cùng hữu ích. Đọc không chỉ giúp mở rộng vốn từ vựng và khả năng hiểu biết của trẻ, mà còn nuôi dưỡng trí tưởng tượng và tình yêu với ngôn ngữ. Một nghiên cứu tại Mỹ đăng trên tạp chí Nhi khoa cho thấy trẻ nhỏ được cha mẹ đọc sách cho nghe từ sớm có vốn từ vựng phong phú hơn hẳn khi lên 3 tuổi. Ngược lại, nếu trẻ chỉ đọc sách giáo khoa hoặc bài tập trên lớp, mà không được tiếp xúc với các câu chuyện thú vị bằng tiếng Anh, các em sẽ thiếu đi sự hứng thú và khả năng sáng tạo trong ngôn ngữ. Việc đọc cũng liên quan mật thiết đến thành tích học tập sau này: chỉ 15 phút đọc to mỗi ngày có thể bồi đắp kiến thức, gắn kết gia đình và đặt trẻ trên lộ trình thành công dài hạn về học tập.

Cách khắc phục: Hãy biến việc đọc sách tiếng Anh thành một thói quen vui vẻ trong gia đình. Cha mẹ có thể dành thời gian trước giờ đi ngủ để cùng con đọc một câu chuyện ngắn bằng tiếng Anh. Nên cho phép trẻ tự chọn sách hoặc truyện mà con hứng thú (ví dụ về động vật, siêu nhân, cổ tích) để tạo động lực đọc. Khi đọc, có thể dừng lại trao đổi với con về nội dung: “Nhân vật này đang làm gì? Con có thích bạn ấy không?” – tất nhiên là bằng những câu tiếng Anh đơn giản. Việc tương tác như vậy giúp trẻ hiểu nội dung và học được từ mới một cách tự nhiên. Nếu con còn nhỏ chưa tự đọc được, cha mẹ hãy đọc to cho con nghe, kết hợp chỉ vào hình ảnh minh họa. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc đọc to cho trẻ nghe không chỉ phát triển ngôn ngữ mà còn tăng cường gắn kết tình cảm cha mẹ-con. Quan trọng nhất, hãy làm cho giờ đọc sách trở nên thú vị: đọc với giọng diễn cảm, cùng cười trước tình huống hài hước của truyện. Khi đọc sách trở thành niềm vui, trẻ sẽ xem đó là sự thưởng thức chứ không phải bài tập bắt buộc. Dần dần, con bạn sẽ hình thành thói quen tự tìm đọc sách tiếng Anh – một nền tảng tuyệt vời để trau dồi ngôn ngữ lâu dài.

Sai lầm 3: Biến việc học tiếng Anh thành nhiệm vụ, không phải niềm vui

Ở lứa tuổi mẫu giáo và tiểu học, nếu việc học ngoại ngữ bị áp đặt nặng nề như một “nhiệm vụ phải hoàn thành”, trẻ sẽ rất dễ chán nản. Một số cha mẹ tại Nha Trang gửi con đến nhiều lớp học thêm tiếng Anh, giao một đống bài tập về nhà cho con, hoặc buộc con ngồi vào bàn học thuộc từ mới hàng giờ. Cách tiếp cận quá nghiêm khắc và “học thuật” này vô tình tước đi niềm vui học tập của trẻ. Thực tế, trẻ nhỏ sẽ tiếp thu tốt hơn qua hoạt động vui chơi, tương tác hơn là ngồi học một chiều. Nếu tiếng Anh chỉ gắn liền với bài kiểm tra, bài tập, trẻ sẽ nhanh chóng mất hứng thú. Ngược lại, khi tiếng Anh được lồng ghép vào trò chơi, bài hát, hoạt động sáng tạo, trẻ sẽ học một cách tự nhiên và hào hứng. Các chuyên gia giáo dục mầm non nhấn mạnh rằng vui chơi chính là cách trẻ khám phá thế giới, bao gồm cả ngôn ngữ. Những trò chơi với thẻ từ vựng, hát theo bài hát, xem hoạt hình tương tác… chính là các phương pháp thú vị và hiệu quả để trẻ học tiếng Anh.

Cách khắc phục: Cha mẹ hãy cố gắng “học mà chơi, chơi mà học” cùng con. Thay vì ép con làm thêm nhiều bài tập ngữ pháp, có thể cho con học tiếng Anh qua trò chơi: Ví dụ, chơi trò đóng vai (con làm người bán hàng, bố mẹ làm khách, giao tiếp mua bán bằng tiếng Anh đơn giản), hoặc chơi trò thi tìm đồ vật: ra lệnh bằng tiếng Anh (“Find something red”) để trẻ đi tìm đồ tương ứng trong nhà. Ngoài ra, âm nhạc là công cụ tuyệt vời – hãy cùng con hát các bài hát thiếu nhi tiếng Anh, nhảy múa theo nhạc; trẻ sẽ vô thức học được từ mới và cách phát âm qua giai điệu. Các ứng dụng, video học tiếng Anh cho trẻ em cũng rất hữu ích nếu được sử dụng đúng cách. Bạn có thể cho con xem một tập phim hoạt hình ngắn bằng tiếng Anh, sau đó hỏi lại nội dung để đảm bảo con hiểu và tập diễn đạt lại. Điều quan trọng là biến những hoạt động này thành thời gian chất lượng cha mẹ-con, đầy ắp tiếng cười. Khi trẻ cảm thấy thoải mái và vui vẻ, các kiến thức tiếng Anh sẽ “thấm” vào trí nhớ một cách nhẹ nhàng. Một môi trường học tích cực cũng giúp trẻ phát triển nhiều kỹ năng khác như sáng tạo, giao tiếp xã hội... Hãy nhớ rằng ở tuổi này, hứng thú học tập quan trọng hơn khối lượng kiến thức. Cha mẹ đóng vai trò “người đồng hành”, khơi gợi niềm yêu thích tiếng Anh cho con qua các trải nghiệm vui học đa dạng.

Sai lầm 4: Sửa lỗi quá mức và gây áp lực khiến trẻ sợ sai

Không ít phụ huynh lo lắng con phát âm chưa đúng, dùng sai ngữ pháp nên liên tục sửa lỗi mỗi khi con mở miệng nói. Ví dụ, trẻ nói sai “Con đã đi chơi” thành “Con đi chơi rồi” lập tức bị nhắc “Con phải nói ‘đã đi’ mới đúng!”. Thiện ý là muốn con nói chuẩn, nhưng hệ quả thường thấy là trẻ trở nên tự ti và sợ nói tiếng Anh. Nếu mỗi lần cất lời đều bị ngắt lại để sửa sai, trẻ sẽ dần hình thành tâm lý lo lắng, sợ mắc lỗi, lâu dần có xu hướng im lặng thay vì chủ động nói. British Council (Hội đồng Anh) cảnh báo rằng việc cha mẹ quá chú trọng sửa lỗi có thể làm con mất tự tin, ngại thử nói tiếp. Tương tự, một trung tâm ngôn ngữ cũng ghi nhận: nhiều phụ huynh sửa mọi lỗi phát âm, ngữ pháp ngay lập tức, điều này vô tình khiến đứa trẻ căng thẳng và sợ nói sai. Bên cạnh việc sửa lỗi, một số cha mẹ còn kỳ vọng quá cao, muốn con phải nói lưu loát, phát âm hoàn hảo như người bản xứ chỉ sau vài khóa học. Sự kỳ vọng này vô hình trung tạo áp lực lớn lên trẻ. Các chuyên gia lưu ý rằng cha mẹ không nên so sánh con mình với “con nhà người ta” vì mỗi đứa trẻ có tốc độ học tập khác nhau. Việc so sánh và ép buộc chỉ làm trẻ thêm áp lực và mất động lực học. Một nhà nghiên cứu ngôn ngữ còn chỉ ra rằng trẻ nhỏ học tiếng tốt hơn người lớn một phần vì các em ít sợ sai, ít áp lực, trong môi trường thoải mái các em sẽ tự tin thử nghiệm ngôn ngữ mới. Do đó, việc tạo cho con cảm giác an toàn, không sợ mắc lỗi là vô cùng quan trọng.

Cách khắc phục: Trước hết, cha mẹ cần kiên nhẫn và chấp nhận rằng mắc lỗi là một phần tự nhiên của quá trình học. Hãy nhớ lại khi con tập nói tiếng Việt, bé cũng nói ngọng nghịu và sai ngữ pháp rất nhiều nhưng rồi dần dần tự sửa được. Tiếng Anh cũng vậy – đừng biến mỗi lần trò chuyện thành “bài kiểm tra” tại nhà của con. Thay vì ngắt lời để sửa ngay, hãy lắng nghe con nói hết câu, phản hồi nội dung con muốn truyền đạt, sau đó mới nhẹ nhàng nhắc lại câu nói với cách dùng đúng. Ví dụ, nếu bé nói “Yesterday I go to school”, cha mẹ có thể đáp: “Oh, yesterday you went to school? That’s great, con làm gì ở trường?” – bằng cách đó, bạn đã cung cấp cho con mẫu câu đúng (“went”) một cách tự nhiên, không gây xấu hổ cho bé. Đây chính là phương pháp sửa lỗi gián tiếp: nhắc lại đúng và tiếp tục cuộc hội thoại, giúp con hiểu cách nói chuẩn mà không dừng cuộc nói chuyện để phê bình. Đồng thời, hãy tuyệt đối tránh chỉ trích hay phạt lỗi khi con nói sai. Thay vào đó, khen ngợi con đã mạnh dạn nói ra ý của mình (“Mẹ rất thích vì con đã cố gắng diễn đạt bằng tiếng Anh!”). Sau đó có thể góp ý nhẹ: “Câu này mà nói thế này thì sẽ hay hơn nè…” rồi cùng con luyện lại. Tạo một môi trường an toàn để con thoải mái thực hành tiếng Anh, không sợ bị chê cười. Như Hội đồng Anh khuyến nghị, cha mẹ cần kiên nhẫn động viên để trẻ tự tin sử dụng tiếng Anh như tiếng mẹ đẻ của mình mà không sợ mắc lỗi. Khi con cảm thấy được ủng hộ, bé sẽ dám nói nhiều hơn – đó mới là tiền đề để tiếng Anh tiến bộ. Hãy nhớ: sự tự tin và yêu thích ngôn ngữ của con quan trọng hơn việc nói đúng tuyệt đối từng chi tiết ở giai đoạn đầu.

Sai lầm 5: Chỉ dựa vào lớp học, không thực hành tiếng Anh tại nhà

Một sai lầm phổ biến khác là phụ huynh nghĩ rằng chỉ cần cho con đến trung tâm hoặc trường học tiếng Anh tốt là đủ, còn ở nhà thì không động chạm gì đến tiếng Anh. Ở Nha Trang, nhiều bố mẹ cho con đi học thêm tiếng Anh đều đặn, nhưng về nhà lại hoàn toàn giao tiếp bằng tiếng Việt, không tạo thêm bất cứ môi trường tiếng Anh nào. Điều này dẫn đến tình trạng: trẻ học tốt trong khuôn khổ lớp học (làm bài tập, trả lời cô giáo) nhưng không biết vận dụng vào tình huống đời thực. Các chuyên gia khuyên rằng việc học ngôn ngữ phải được liên tục “tắm” trong môi trường sử dụng thực tế chứ không thể chỉ gói gọn vài giờ trên lớp. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng tương tác qua lại giữa cha mẹ và con cái là yếu tố dự báo mạnh mẽ về kỹ năng ngôn ngữ của trẻ. Nếu ở nhà hoàn toàn không có những tương tác bằng tiếng Anh, trẻ sẽ thiếu thực hành và quên nhanh những gì đã học. Thật vậy, nhiều trường hợp trẻ em ở nhà chỉ nghe tiếng Việt, không được luyện tập thêm, dẫn tới “học trước quên sau” và ngại giao tiếp bằng tiếng Anh. Một bài viết về giáo dục ngôn ngữ tại Singapore đã nhấn mạnh: nếu không có thực hành ngoài giờ học, trẻ dù làm bài tập tốt vẫn sẽ gặp khó khăn khi giao tiếp trong thế giới thực. Nói cách khác, phụ huynh không nên phó mặc hoàn toàn cho nhà trường hay trung tâm, mà chính gia đình mới là nơi duy trì ngôn ngữ hàng ngày cho con.

Cách khắc phục: Hãy biến tiếng Anh thành một phần trong sinh hoạt hàng ngày của gia đình. Bạn không cần nói tiếng Anh với con 24/7, nhưng có thể đan xen những “khoảnh khắc tiếng Anh” vui vẻ suốt ngày. Ví dụ, buổi sáng chào con bằng một câu tiếng Anh đơn giản (“Good morning!”), giờ chơi cùng con gọi tên một số đồ vật bằng tiếng Anh (“đưa bố cái spoon – cái thìa…”), hoặc cùng nghe một bài hát thiếu nhi tiếng Anh trong lúc chuẩn bị bữa tối. Những tương tác tự nhiên như vậy – dù nhỏ – lại có tác dụng rất lớn giúp trẻ quen thuộc với việc sử dụng tiếng Anh ngoài lớp học. Các nhà khoa học ví việc trao đổi qua lại giữa cha mẹ và con như trò “ping-pong”: mỗi lần trẻ “đưa bóng” (hỏi hoặc nói điều gì bằng tiếng Anh), cha mẹ hãy “đáp bóng” ngay bằng tiếng Anh để duy trì cuộc chơi. Môi trường gia đình chính là nơi tốt nhất để thực hành nguyên tắc “serve and return” này – tức là trẻ chủ động nói, cha mẹ lắng nghe và phản hồi tích cực, tạo nên một vòng giao tiếp qua lại liên tục. Nhiều nghiên cứu đã chứng minh những tương tác song hành như vậy giúp trẻ học từ vựng nhanh hơn và biết cách giao tiếp linh hoạt hơn.

Bên cạnh đó, phụ huynh có thể ứng dụng công nghệ để hỗ trợ tạo môi trường tiếng Anh. Một mẹo đơn giản từ chuyên gia là cài đặt ngôn ngữ tiếng Anh cho tivi, điện thoại, máy tính bảng mà trẻ sử dụng. Ví dụ, đổi ngôn ngữ giao diện game hoặc hoạt hình ưa thích của con sang tiếng Anh – trẻ sẽ thấy tiếng Anh xuất hiện xung quanh một cách tự nhiên và hình thành phản xạ. Khi cho con xem chương trình thiếu nhi tiếng Anh, hãy xem cùng con khi có thể, và tương tác như đã gợi ý: hỏi con về nhân vật, tình tiết bằng tiếng Anh đơn giản. Tránh việc để con xem YouTube một mình quá nhiều với hy vọng “ngấm” tiếng Anh – nội dung video thụ động thiếu tương tác sẽ không giúp trẻ hiểu sâu ngôn ngữ. Thay vào đó, nếu con thích xem hoạt hình, cha mẹ nên thỉnh thoảng ngồi xem cùng, dừng lại giải thích từ mới hoặc đơn giản là cười và bình luận về nội dung với con (bằng tiếng Anh lẫn tiếng Việt). Việc này khiến trẻ cảm thấy tiếng Anh cũng là một phần của sinh hoạt gia đình, gần gũi và vui vẻ.

Cuối cùng, hãy cố gắng duy trì tính nhất quán trong việc cho con tiếp xúc với tiếng Anh mỗi ngày. Mỗi lần tương tác ngắn bằng tiếng Anh tại nhà, cộng lại sẽ tạo nên sự tiến bộ lớn theo thời gian. Ví dụ, đặt mục tiêu mỗi ngày nói chuyện tiếng Anh với con 15 phút. Có thể là 15 phút trước giờ đi ngủ hỏi con về ngày hôm đó bằng tiếng Anh (“What did you do today? Did you have fun at school?”). Sự lặp lại hàng ngày sẽ giúp tiếng Anh thấm nhuần một cách tự nhiên. Điều này cũng gửi thông điệp đến trẻ rằng tiếng Anh không chỉ có trong lớp học, mà hiện diện ngay trong cuộc sống hằng ngày của con. Khi cha mẹ dành thời gian tương tác tiếng Anh với con, trẻ không những giỏi ngôn ngữ hơn mà còn cảm nhận được sự quan tâm, đồng hành của cha mẹ trong học tập.

Kết luận

Tiếng Anh là một hành trình dài, đặc biệt khi các con còn nhỏ. Phụ huynh tại Nha Trang và bất cứ đâu khi đầu tư cho con học ngoại ngữ hãy lưu ý tránh những sai lầm kể trên để không vô tình cản bước tiến của con. Thay vào đó, hãy áp dụng các giải pháp mang tính khuyến khích và hỗ trợ: lấy giao tiếp làm trọng tâm, kết hợp việc học vào hoạt động vui chơi hàng ngày, duy trì thói quen đọc sách, và luôn tạo cho con môi trường an toàn để thử và sai. Mỗi đứa trẻ có sở thích và tốc độ học khác nhau, do đó sự kiên nhẫn và thấu hiểu của cha mẹ là chìa khóa. Đừng quá đặt nặng thành tích tức thì; điều quan trọng hơn là nuôi dưỡng ở con sự tự tin và niềm yêu thích đối với tiếng Anh. Khi trẻ thấy học tiếng Anh thú vị và được ủng hộ, các em sẽ chủ động học và tiến bộ một cách tự nhiên. Với định hướng đúng và tình yêu thương, cha mẹ ở Nha Trang hoàn toàn có thể giúp con mình xây dựng nền tảng tiếng Anh vững chắc, mở ra cánh cửa cho tương lai của con trong thế giới hội nhập. Hãy nhớ, cha mẹ không chỉ là “người dạy” mà còn là người bạn đồng hành cùng con trên hành trình khám phá ngôn ngữ mới này. Chúc bạn và bé có thật nhiều trải nghiệm đáng nhớ với tiếng Anh!

👉 Trung tâm tiếng anh cho trẻ em tại Nha Trang Anna Let's Talk khoá học cho trẻ em xem bài viết tại đây

Tài liệu tham khảo: British Council, Cambridge, Harvard, Edutopia, cùng các nghiên cứu ngôn ngữ trẻ em quốc tế khác.