Giao tiếp tiếng Anh khi dự tiệc: lưu ý văn hóa bàn ăn phương Tây

Được mời tham dự một bữa tiệc hay bữa ăn tối kiểu phương Tây là cơ hội tốt để giao lưu văn hóa, nhưng cũng có thể khiến bạn lo lắng nếu không quen với phong tục tập quán và cách giao tiếp của họ. Văn hóa bàn ăn phương Tây có những quy tắc ứng xử riêng, từ cách ngồi, cách dùng dao nĩa đến cách trò chuyện. Đừng lo, chỉ cần nắm vài nguyên tắc cơ bản và một số mẫu câu tiếng Anh thông dụng, bạn sẽ tự tin hòa nhập và tạo ấn tượng tốt trong mắt bạn bè quốc tế.

Chào hỏi lịch sự khi đến dự tiệc

Ấn tượng đầu tiên rất quan trọng. Khi đến bữa tiệc, hãy đến đúng giờ (hoặc chỉ trễ vài phút nếu thật cần thiết). Đi trễ ở phương Tây bị xem là bất lịch sự nếu không có lý do chính đáng. Khi gặp chủ nhà hoặc người mời, bạn nên chủ động chào hỏi và cảm ơn. Ví dụ, bạn có thể mỉm cười bắt tay và nói: “Thank you for inviting me. I’m very happy to be here.” (Cảm ơn anh/chị đã mời tôi. Tôi rất vui được có mặt.) Nếu đó là tiệc thân mật tại nhà, nhiều người có thói quen mang theo một món quà nhỏ như chai rượu vang, hộp socola hoặc bó hoa để tặng chủ nhà, như một cách bày tỏ lòng cảm kích.

Trong quá trình chào hỏi, một cái bắt tay nhẹ nhàng, vừa phải là phù hợp trong văn hóa phương Tây khi gặp người mới hoặc gặp lại quen biết ở môi trường trang trọng. Hãy nhìn vào mắt người kia, mỉm cười tự tin và nói lời chào: “Hi/Hello, I’m [Tên của bạn]. Nice to meet you.” (Xin chào, tôi là [Tên]. Rất vui được gặp bạn.) Họ có thể đáp lại: “Nice to meet you too!” Nếu đó là buổi tiệc bạn bè thân mật, có thể họ sẽ ôm nhẹ (hug) hoặc vỗ vai – bạn cũng có thể đáp lại tương tự nếu cảm thấy thoải mái, còn không chỉ cần cười và chào là đủ.

Sau phần giới thiệu, để bắt chuyện, bạn có thể hỏi một số câu xã giao nhằm tìm điểm chung. Ví dụ:

• “How do you know [the host]?” – Bạn quen [chủ nhà] bằng cách nào? Câu hỏi này thích hợp khi có nhiều khách không quen biết nhau, để bắt đầu trò chuyện về mối liên hệ với chủ bữa tiệc.

• “Have you tried the [dish/drink]?” – Bạn đã thử món [đó/chưa]? – Vừa khen đồ ăn thức uống (nếu ngon) vừa tạo đề tài.

• “Is this your first time here in [city/country]?” – Đây có phải lần đầu bạn đến [thành phố/quốc gia] này không? – Nếu bữa tiệc có cả khách quốc tế, câu này khơi gợi chia sẻ về trải nghiệm du lịch.

• “The decoration is beautiful, isn’t it?” – Trang trí đẹp nhỉ? – Một nhận xét tích cực kèm câu hỏi đuôi để rủ người kia đồng ý và tiếp tục câu chuyện.

Chủ động đặt câu hỏi mở và lắng nghe câu trả lời là cách tốt để duy trì hội thoại. Người phương Tây thường thích nói về bản thân (ví dụ công việc, sở thích, gia đình) khi được hỏi một cách lịch sự, nên bạn đừng ngại gợi chuyện. Chỉ cần tránh những chủ đề nhạy cảm khi mới quen như chính trị, tôn giáo, tiền lương, tuổi tác, vì văn hóa phương Tây coi những thứ đó là riêng tư hoặc dễ gây tranh cãi nơi công cộng.

Văn hóa bàn ăn cơ bản cần biết

Khi vào bàn ăn, có một số quy tắc lễ nghi trên bàn bạn nên chú ý:

• Cách ngồi: Đợi chủ nhà hoặc người tổ chức mời ngồi hoặc chỉ chỗ ngồi cho bạn (nếu có xếp chỗ). Ngồi thẳng lưng, giữ tư thế lịch sự. Tránh khuỳnh tay quá rộng chiếm chỗ người bên cạnh.

• Khăn ăn (napkin): Thông thường, sau khi ngồi, hãy lấy khăn ăn (thường gấp sẵn trên bàn) đặt lên đùi. Điều này tránh thức ăn rơi bẩn quần áo và thể hiện lịch sự. Nếu cần rời bàn giữa chừng, bạn có thể để khăn ăn tạm lên ghế hoặc cạnh đĩa của mình.

• Chờ bắt đầu ăn: Ở nhiều bữa tiệc phương Tây, mọi người thường chờ tất cả có món ăn rồi mới bắt đầu ăn, hoặc chờ chủ nhà nâng ly chúc mừng. Đừng hấp tấp ăn trước trừ khi chủ nhà mời bạn cứ tự nhiên (ví dụ họ nói: “Please start while it’s hot!” – Mọi người cứ ăn đi kẻo nguội!). Còn không, hãy kiên nhẫn đợi để thể hiện phép lịch sự.

• Cách dùng dao, nĩa: Bộ dao nĩa có thể khiến bạn bối rối nếu chưa quen. Nguyên tắc chung là dùng từ ngoài vào trong: dao nĩa ở ngoài cùng dành cho món khai vị/salad, bộ kế tiếp cho món chính, bộ trong cùng cho món tráng miệng (nếu có). Khi ăn, tay cầm nĩa (fork) thường bằng tay trái và dao (knife) bằng tay phải để cắt. Nếu không có dao, bạn có thể dùng nĩa tay phải. Không cầm nĩa như nắm đấm hay chỉ trỏ dao nĩa về phía người khác trong khi nói chuyện – điều này bị xem là thô lỗ.

• Ăn uống từ tốn: Người phương Tây đề cao việc nhai nhỏ, nuốt gọn. Hãy cắt thức ăn thành miếng vừa ăn, nhai miệng kín không tạo tiếng động và nuốt xong hãy nói chuyện. Tránh vừa nhai vừa nói vì sẽ rất bất lịch sự. Nếu đang nhai mà có ai hỏi, bạn nên lấy tay che miệng và ra hiệu bằng mắt hoặc tay rằng bạn sẽ trả lời sau khi nuốt.

• Chuyền món: Nếu bàn ăn có các đĩa thức ăn chung hoặc gia vị (muối, tiêu), quy tắc là chuyền sang phải (chiều kim đồng hồ). Đừng với tay qua người khác để lấy – hãy lịch sự nói: “Could you pass me the salt, please?” (Anh/chị làm ơn chuyền lọ muối giúp tôi được không?). Người kia sẽ đưa và bạn nhớ nói “Thank you.” Ngoài ra, nếu ai nhờ bạn chuyển gì, đừng dùng trước khi đưa (ví dụ họ nhờ đưa muối thì đừng tranh thủ rắc muối vào món mình trước – hãy đưa họ trước).

• Uống rượu: Nếu có rượu vang hoặc champagne, thường sẽ có màn nâng ly chúc mừng. Bạn nâng ly lên vừa tầm mắt, nhìn người đối diện và cười nhẹ, có thể nói “Cheers!” rồi nhấp một ngụm. Không nên uống cạn ly một hơi trong lần chúc mừng đầu tiên. Cũng đừng rót rượu cho mình trước – hãy rót mời người bên cạnh hoặc chờ nhân viên phục vụ rót.

• Kết thúc bữa ăn: Khi ăn xong, bạn có thể đặt dao nĩa song song trên đĩa để báo hiệu đã dùng xong. Đừng đứng lên rời bàn ngay lập tức; hãy đợi chủ nhà hoặc số đông đứng dậy rồi hãy đứng theo, trừ trường hợp khẩn cấp thì xin phép.

Giao tiếp và ngôn ngữ hình thể trong bữa tiệc

Ngoài chuyện ăn uống, cách bạn giao tiếp và ngôn ngữ cơ thể cũng rất quan trọng để hòa nhập tại bữa tiệc.

• Giữ không khí vui vẻ: Bữa tiệc là để mọi người vui vẻ, nên bạn hãy duy trì tinh thần thoải mái, cởi mở. Có thể chuẩn bị sẵn vài câu chuyện nhẹ nhàng hoặc hỏi về sở thích, du lịch, ẩm thực – những chủ đề tích cực. Tránh than vãn quá nhiều về công việc hay sức khỏe cá nhân, sẽ làm không khí nặng nề.

• Lắng nghe và phản hồi: Khi người khác nói, hãy lắng nghe chăm chú, thỉnh thoảng gật đầu hoặc “uh-huh, I see” để họ biết bạn đang theo dõi. Nếu chưa hiểu, có thể hỏi lại lịch sự. Ví dụ: “So you mean you lived in Spain for two years? That’s interesting!” (Vậy là anh đã sống ở Tây Ban Nha 2 năm? Thật thú vị!). Người phương Tây rất thích người nghe biết cách đặt câu hỏi gợi mở thay vì chỉ ậm ừ.

• Giọng điệu và cách nói: Trong bàn tiệc, hãy nói với âm lượng vừa phải. Đừng nói quá to át tiếng người khác, nhưng cũng đừng thì thầm. Tiếng ồn ào quá mức (như cười quá lớn, gọi nhau ơi ới) sẽ bị coi là vô duyên. Bạn cũng nên tránh ngắt lời người khác. Nếu muốn góp chuyện, hãy đợi người kia nói xong câu hoặc tìm khoảng ngừng rồi mới lên tiếng.

• Ngôn ngữ cơ thể: Hãy ngồi thẳng nhưng thả lỏng, tỏ ra bạn đang tự tin nhưng cũng thoải mái. Tránh khoanh tay trước ngực vì dễ bị hiểu là bạn đang khép kín hay không thân thiện. Khi nói chuyện, bạn có thể dùng cử chỉ tay nhẹ nhàng để minh họa, nhưng tránh vung tay quá rộng làm đổ đĩa ly xung quanh. Đừng chống khuỷu tay lên bàn lúc đang ăn – đây là quy tắc cổ điển về lịch sự trên bàn ăn.

• Giữ không gian riêng tư: Người phương Tây coi trọng personal space – khoảng cách cá nhân. Khi đứng nói chuyện, đừng đứng sát quá; giữ khoảng cách chừng một cánh tay. Cũng không nên có đụng chạm cơ thể (vỗ vai quá mạnh, khoác vai) trừ khi rất thân và biết người ta thoải mái với điều đó.

• Điện thoại di động: Trong bữa tiệc, hạn chế tối đa việc dán mắt vào điện thoại. Nếu cần dùng, hãy xin phép hoặc chờ đến lúc phù hợp (ví dụ mọi người tạm ngừng nói chuyện hoặc chuyển hoạt động). Liên tục kiểm tra điện thoại sẽ bị xem là bạn không hứng thú với người xung quanh.

Những điều nên và không nên làm khi dự tiệc

Tóm tắt một số điều nên và không nên để bạn tự tin tỏa sáng trong buổi tiệc:

Nên:

• Ăn mặc phù hợp với tính chất bữa tiệc (trang trọng hay bình dân tùy nơi mời).

• Đến đúng giờ hoặc sớm hơn 5-10 phút.

• Luôn nói “please” khi nhờ vả và “thank you” khi nhận thứ gì.

• Giữ thái độ vui vẻ, tích cực, mỉm cười thường xuyên.

• Tôn trọng sự đa dạng: nếu có món lạ hoặc phong tục lạ, hãy cởi mở thử (trừ khi bạn dị ứng) và không chê bai.

• Cảm ơn chủ nhà trước khi ra về: “Thank you for a lovely evening. I had a great time.” (Cảm ơn anh/chị về một buổi tối tuyệt vời. Tôi đã có thời gian rất vui.)

Không nên:

• Không đến tay không (nếu là tiệc thân mật tại nhà) – nên mang quà như đã nói.

• Không đến quá sớm khi chủ nhà chưa sẵn sàng, cũng không nán lại quá muộn khi chủ nhà có dấu hiệu muốn kết thúc.

• Không uống quá chén đến mức say xỉn. Vui nhưng phải giữ mình tỉnh táo.

• Tránh nói chuyện miệng nhồm nhoàm hoặc gây tiếng ồn khi ăn (như húp xì xụp, nhai chóp chép).

• Không kể những chuyện ghê rợn, tiêu cực trong bàn ăn (ví dụ bệnh tật chi tiết, tai nạn, chính trị gây tranh cãi).

• Không tùy tiện chụp ảnh người khác rồi đăng lên mạng xã hội nếu chưa xin phép – một số người phương Tây rất coi trọng quyền riêng tư.

Tình huống minh họa

Hãy hình dung tình huống: Bạn tên Minh, được mời đến dự một bữa tối tại nhà sếp người Mỹ nhân dịp Giáng sinh. Bạn đến đúng giờ 7h tối, mang theo một hộp bánh quy bơ làm quà. Sếp bạn (ông John) mở cửa, bạn tươi cười bắt tay: “Merry Christmas! Thank you for having me, John.” (Chúc mừng Giáng sinh! Cảm ơn anh đã mời tôi đến.) Ông John cười: “I’m glad you could come, Minh! Please come in.”.

Trong bữa tiệc, bạn ngồi cạnh một đồng nghiệp người Canada tên Lisa. Bạn bắt chuyện: “So Lisa, how do you know John?” Cô ấy trả lời rằng cô làm cùng công ty 5 năm rồi. Bạn tiếp: “Oh, that’s nice. Have you tried this roast beef? It’s delicious.” Thế là hai người nói về món ăn, bạn kể về món ăn Việt Nam truyền thống ngày lễ, cô ấy hào hứng lắng nghe. Thỉnh thoảng, bạn nhớ nói “please” khi nhờ Lisa chuyển giúp đĩa salad, và nói “thank you” mỗi khi nhận món gì.

Khi John nâng ly chúc mừng Giáng sinh và mọi người nói “Cheers!”, bạn cũng cụng ly nhẹ nhàng với những người gần mình và mỉm cười uống một ngụm rượu vang. Suốt bữa ăn, bạn chú ý không nói quá to, không chen ngang câu chuyện. Bạn cũng quan sát thấy John vừa ăn vừa đặt dao nĩa xuống nói chuyện tự nhiên nên bạn cũng bớt căng thẳng và thoải mái giao lưu.

Cuối buổi, trước khi ra về, bạn không quên cảm ơn: “Thank you so much for a wonderful dinner. I had a great time.” John đáp: “It was a pleasure having you. Let’s do this again sometime.” Bạn cười và chào tạm biệt mọi người: “Good night, thank you!”.

Qua ví dụ trên, có thể thấy chỉ cần cư xử lịch sự, thân thiện và biết vài câu tiếng Anh giao tiếp cơ bản, bạn đã có thể hòa mình vào bữa tiệc phương Tây một cách tự tin. Chúc bạn sẽ có nhiều trải nghiệm thú vị và tạo được thiện cảm tốt đẹp khi tham dự các buổi tiệc quốc tế!