Bí quyết nghe – ghi chú hiệu quả trong phần Listening IELTS

Tại sao kỹ năng ghi chú lại quan trọng trong IELTS Listening?

• Giữ lại thông tin quan trọng: Trong khoảng 30 phút của bài nghe, bạn sẽ tiếp nhận một lượng lớn thông tin trong thời gian ngắn. Việc ghi chú giúp bạn lưu giữ các chi tiết quan trọng (tên riêng, số liệu, địa điểm, ý chính...), tránh tình trạng “nghe xong trôi tuột”.

• Duy trì sự tập trung: Chủ động viết ra ý chính buộc bạn phải tập trung cao độ vào nội dung. Điều này giúp bạn tránh lơ là, không bị “mất dấu” khi audio đang chạy. Ghi chú cũng giống như tương tác với bài nghe, giữ cho trí não luôn ở trạng thái active listening thay vì nghe thụ động.

• Hỗ trợ trả lời câu hỏi chính xác: Sau khi nghe xong, bạn có một khoảng thời gian ngắn để điền đáp án. Lúc này, những ghi chú sẽ là điểm tựa để bạn đối chiếu và tìm ra câu trả lời đúng, thay vì phải nhớ lại toàn bộ nội dung. Ghi chú giúp bạn tìm thông tin nhanh chóng, tiết kiệm thời gian làm bài.

• Phòng tránh bỏ sót thông tin: Một số câu hỏi có thể xuất hiện theo thứ tự thông tin trong bài nghe, nhưng nếu bạn mải suy nghĩ cho câu trước có thể bỏ lỡ câu sau. Ghi chú liên tục sẽ hạn chế việc này – dù bỏ lỡ, bạn vẫn có các từ khóa đã ghi lại để suy luận điền đáp án sau.

Chuẩn bị trước khi nghe – lập “khung” ghi chú

1. Đọc trước câu hỏi và gạch từ khóa: Trước khi audio phát, IELTS Listening luôn cho bạn thời gian đọc câu hỏi. Hãy tận dụng thời gian này để gạch chân từ khóa trong từng câu hỏi (tên riêng, ngày tháng, số liệu, từ chỉ địa điểm, v.v.). Điều này giúp bạn biết mình sắp phải nghe để tìm thông tin gì và chủ đề nào, qua đó định hướng cách ghi chú. Ví dụ, nếu câu hỏi hỏi về “địa điểm” (location) hay “giá tiền” (price), bạn sẵn sàng ghi lại tên địa điểm/ngày tháng/tiền tệ khi nghe thấy.

2. Chuẩn bị giấy/khung ghi chú: Bạn có thể phác thảo nhanh bố cục ghi chú dựa trên dự đoán nội dung. Ví dụ, nếu Section 4 là một bài giảng học thuật, bạn có thể chia trang giấy thành các đề mục: Introduction – Main points – Examples – Conclusion. Một bố cục rõ ràng sẽ giúp bạn theo dõi mạch thông tin dễ hơn. Trong phòng thi chính thức, thí sinh ghi chú ngay bên đề bài, hãy tận dụng các khoảng trống để ghi gần câu hỏi liên quan.

3. Viết tắt và ký hiệu sẵn: Hãy quyết định trước các chữ viết tắt và ký hiệu sẽ dùng. Ví dụ: “info” = information (thông tin), “&” = and (và), “$” = dollars (đô la), “bc” = because (bởi vì), “→” = leads to / results in (dẫn tới). Thỏa thuận trước với bản thân những ký hiệu này sẽ giúp bạn tiết kiệm thời gian quý báu khi ghi chú. Bạn không thể viết đầy đủ câu khi nghe, nên viết tắt là kỹ năng bắt buộc.

Mẹo: Luyện tập phát triển một hệ thống tốc ký cá nhân. Ví dụ: dùng chữ cái đầu của các từ quen thuộc (vd: “ASAP” = as soon as possible), hoặc bỏ nguyên âm của từ (vd: “dvlpmnt” = development). Đảm bảo bạn nhớ được những gì mình viết tắt để khi nhìn lại không bị “bí”!

Chiến lược ghi chú hiệu quả trong khi nghe

1. Nghe hiểu ý chính, không cố chép nguyên văn: Một sai lầm thường gặp là cố viết mọi thứ mình nghe được. Điều này là bất khả thi và sẽ làm bạn bỏ lỡ thông tin. Thay vào đó, hãy tập trung nghe để nắm ý chính hoặc câu trả lời cho câu hỏi, rồi ghi lại bằng từ khóa ngắn gọn. Ví dụ, nếu nghe câu “The library will be closed next Monday for renovations”, bạn chỉ cần ghi: “Library closed Mon – renovations”. Như vậy đủ để bạn hiểu và trả lời rằng “the library is closed on Monday for renovations.”

2. Chỉ ghi từ khóa, bỏ qua các từ thừa: Hãy bỏ qua các từ nối, mạo từ, giới từ không mang nhiều ý nghĩa (a, the, to, at, in…). Thay vì ghi “The professor emphasized the importance of time management”, bạn có thể ghi “Prof: time mgmt imp.” (Professor – time management important). Viết như vậy vừa nhanh, vừa đủ ý, đỡ mất công viết các từ “the”, “of”.

3. Nghe từ khóa và dấu hiệu ngữ cảnh: IELTS Listening thường có signpost language – các từ dẫn dắt như “firstly, however, on the other hand, in conclusion”. Hãy lắng nghe những từ này vì chúng báo hiệu ý sắp tới quan trọng hoặc chuyển ý. Khi nghe “On the other hand, …”, hãy chuẩn bị ghi chú cho một ý tương phản mới. Nếu nghe “For example, …”, bạn biết một ví dụ sắp xuất hiện (có thể không cần ghi hết, nhưng giúp hiểu rõ ý chính).

4. *Ghi chú có cấu trúc rõ ràng: Sắp xếp ghi chú dưới dạng gạch đầu dòng, số thứ tự hoặc mục lớn – mục nhỏ sẽ giúp bạn nắm được mối liên hệ giữa các ý. Ví dụ:

   • Tour Itinerary:

     • Day 1: City tour (museum, cathedral) – guide speaks at 10 AM

     • Day 2: Island trip – snorkeling, BBQ lunch
       Ở trên, bạn ghi chú lịch trình tour theo ngày, mỗi ngày là một gạch đầu dòng. Cách trình bày rõ ràng này giúp sau khi nghe xong, bạn dễ kiểm tra lại thông tin để trả lời các câu hỏi như “What activities are planned for Day 2?”.

5. Viết rõ ràng, có thể đọc được: Điều này nghe hiển nhiên nhưng rất quan trọng – nếu bạn viết ẩu đến mức chính bạn không đọc nổi khi xem lại thì ghi chú mất tác dụng. Hãy luyện viết tốc ký sạch sẽ, rõ chữ. Tránh viết chữ quá nhỏ hay chồng chéo lên nhau. Sau khi nghe xong, bạn sẽ dùng 10 phút để điền đáp án vào phiếu – đừng để đến lúc đó phải “giải mã” chữ viết của mình!

Sau khi nghe – tận dụng ghi chú để trả lời và kiểm tra

1. Đối chiếu ghi chú với câu hỏi: Ngay sau khi audio kết thúc mỗi phần, bạn thường có chút thời gian kiểm tra câu trả lời. Hãy nhìn lại ghi chú của mình và so khớp với câu hỏi tương ứng. Ví dụ, nếu câu hỏi yêu cầu “điền số năm”, hãy tìm trong ghi chú của bạn xem có con số năm nào xuất hiện quanh đoạn đó không. Ghép nối thông tin từ ghi chú với câu hỏi giúp bạn điền đáp án chính xác hơn.

2. Điền từ dựa trên ghi chú và kiểm tra ngữ pháp: Khi chuyển đáp án từ ghi chú sang phiếu trả lời, hãy chắc rằng bạn viết đúng chính tả và ngữ pháp. Ghi chú thường ở dạng rút gọn, nên trước khi chép, hãy tự hỏi đáp án điền vào có cần chia số ít/số nhiều, hoặc thêm đơn vị gì không. Ví dụ, ghi chú bạn viết “5pm” cho giờ hẹn – vào đáp án có thể phải viết “5 p.m.” hoặc “5 o’clock” tùy theo yêu cầu đề. Nếu ghi chú là “library – Mon”, thì khi trả lời đầy đủ có thể là “Monday”.

3. Bù đắp chỗ trống từ trí nhớ: Ghi chú không phải lúc nào cũng đầy đủ 100%. Nếu nhận ra câu hỏi nào đó mà ghi chú của bạn không có thông tin, hãy bình tĩnh dựa vào trí nhớ ngắn hạn của mình. Đó là lúc bạn cần nhớ lại nội dung vừa nghe và thêm thông tin còn thiếu vào. Nhờ có bộ khung ghi chú, bạn sẽ dễ nhớ ra hơn. Ví dụ bạn ghi “rent… $120/week” nhưng chưa kịp ghi rõ cái gì rent giá $120/tuần – nhìn ngữ cảnh, bạn nhớ ra đó là “bicycle rent = $120/week”. Nhanh chóng bổ sung vào trước khi quên.

Luyện tập kỹ năng nghe – ghi chú ngoài phòng thi

Để thành thạo việc vừa nghe vừa ghi, bạn cần luyện tập thường xuyên. Dưới đây là một số cách luyện:

• Nghe các bài IELTS Listening mẫu và thực hành ghi chú: Sử dụng các đề thi IELTS Listening trên mạng hoặc sách, thực hành y như thi thật. Sau mỗi lần, hãy xem lại ghi chú của mình: Bạn có ghi đúng ý chính không? Có bỏ lỡ đoạn nào quan trọng không? Ghi chú có quá nhiều chỗ dư thừa không? Từ đó, rút kinh nghiệm cho lần sau.

• Nghe lecture, podcast tiếng Anh và tóm tắt: Đối với Section 4 (thường là đoạn độc thoại học thuật), có thể luyện bằng cách xem các video ngắn (5-10 phút) trên TED Talks, YouTube về chủ đề khoa học, giáo dục. Vừa xem vừa ghi chú nhanh các ý chính, sau đó thử tóm tắt lại dựa trên ghi chú. Việc này giúp bạn phản xạ nghe hiểu thông tin phức tạp và chắt lọc ý chính.

• Giới hạn thời gian ghi chú: Đôi khi, hãy luyện nghe một đoạn rồi đặt bút xuống ngay và cố ghi lại những gì nhớ được (như dạng dictation ngược). Cách này giúp cải thiện trí nhớ ngắn hạn và khả năng tập trung cao độ khi nghe – rất hữu ích khi đi thi thật.

Tránh những lỗi thường gặp khi ghi chú

• Viết quá nhiều, quá chậm: Như đã đề cập, viết mọi thứ nghe được là không thể và phản tác dụng. Tránh biến trang ghi chú thành bản chép chính tả rồi cuối cùng không nghe được ý sau. Hãy tin vào tai và não của bạn để lọc thông tin.

• Bỏ qua ngữ cảnh: Đôi khi mải ghi chi tiết mà quên mất bối cảnh chung. Ví dụ nghe con số “230” liền ghi xuống, nhưng quên không nghe đơn vị hay ý nghĩa. Sau đó không biết 230 là gì (230 người? $230? 230 km?). Vì vậy, luôn ghi kèm đơn vị hoặc ý nghĩa ngắn nếu có thể: “230 km distance” hoặc “$230 total cost”.

• Ghi chú lộn xộn, không theo thứ tự: Một số bạn ghi chú tản mát, ý trước ý sau không phân biệt, đến lúc dùng rất khó. Hãy luôn ghi theo thứ tự diễn biến của bài nghe để lúc dò đáp án có trình tự rõ ràng. Nếu có ý nào bạn đoán thuộc câu hỏi khác, có thể ghi ra mép giấy và đánh dấu.

• Không viết gì vì sợ sai: Ngược lại, cũng có bạn gần như không ghi chú vì sợ phân tâm, và cố nhớ hết trong đầu. Điều này rất rủi ro, vì chỉ cần một khoảnh khắc mất tập trung, bạn sẽ quên nhiều chi tiết. Thà ghi nguệch ngoạc vài chữ còn hơn là tay không. Đừng sợ viết tắt sai chính tả hay thiếu chữ – ghi chú là để phục vụ bạn, miễn bạn hiểu được là được.

Kết luận

Kỹ năng nghe – ghi chú hiệu quả đòi hỏi sự kết hợp giữa khả năng tập trung lắng nghe và kỹ thuật ghi chép nhanh. Trong bài thi IELTS Listening, việc nắm vững kỹ năng này giúp bạn cải thiện đáng kể khả năng trả lời đúng và phản xạ trước lượng thông tin lớn. Hãy nhớ: ghi chú tốt không phải ghi nhiều, mà là ghi đúng cái cần thiết một cách khoa học. Bằng cách luyện tập thường xuyên các kỹ thuật trên (viết tắt, chọn từ khóa, bố cục rõ ràng, v.v.), bạn sẽ dần biến việc ghi chú thành thói quen tự nhiên, hỗ trợ đắc lực cho phần Listening. Chúc bạn luyện tập chăm chỉ và đạt điểm cao trong kỳ thi sắp tới! 🎧✍️

• Luyện phát âm giọng Mỹ cho người Việt: lỗi phổ biến và cách khắc phục

• Luyện viết email tiếng Anh chuẩn công sở – từ cấu trúc đến ngữ khí

• Nhận biết và tránh “false friends” – cặp từ tiếng Anh dễ nhầm lẫn

• Cách ghi nhật ký bằng tiếng Anh để cải thiện kỹ năng viết và phản xạ